Қазақстан Республикасы Оқу - ағарту министрлігінің 2022 жылғы 16 қыркүйектегі № 399 бұйрығына 61-қосымша |
Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Қазақстан тарихы" оқу пәні бойынша үлгілік оқу бағдарламасы
Ескерту. 61-қосымша жаңа редакцияда - ҚР Оқу-ағарту министрінің 21.11.2022 № 467 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.
1-тарау. Жалпы ережелер
1. Оқу бағдарламасы "Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрінің 2022 жылғы 3 тамыздағы № 348 бұйрығымен бекітілген Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарына сәйкес әзірленген (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 29031 болып тіркелген).
2. Тарихи сана – тарихты білу, тарихи тәжірибе мен оның сабақтарын ұғынып түсіну, әлеуметтік болжау, өз іс-әрекеті үшін тарихи жауапкершілікті түсіну. Оқу-тәрбие процесінің маңызды құрамдас бөлігі болып табылатын тарихи білім тұлғаның, азамат пен патриоттың қалыптасуына көмектеседі.
3. "Қазақстан тарихы" оқу пәнінің мазмұны әлем тарихындағы Қазақстанның алатын орны мен рөлін, оның жалпыәлемдік өркениеттің дамуына қосқан үлесін түсінуге мүмкіндік береді.
4. "Қазақстан тарихы" оқу пәнінің мақсаты – білім алушылардың бойында тарихи сана, қазақстандық патриотизм, өз елінің тарихы мен мәдениетіне құрмет, өз ата-бабаларының жетістіктеріне деген мақтанышсезімін қалыптастыру, ұлттық және жалпы адамзаттық құндылықтарды дарыту, зерттеушілік, ойлау, коммуникативті дағдыларды дамыту.
5. Оқу пәнінің міндеттері:
1) Қазақстан аумағындағы ежелгі заманнан бастап бүгінгі күнге дейінгіқоғамның әлеуметтік, мәдени, саяси, экономикалық дамуының негізгі кезеңдері мен ерекшеліктері туралы білімін қалыптастыру;
2) Қазақстанның тарихи дамуы барысында қалыптасқан ұлттық құндылықтар жүйесі туралы білім беру;
3) Қазақстанның тарихи дамуының негізгі оқиғалары, құбылыстары мен процестердің мәні туралы түсінік қалыптастыру;
4) тарихи оқиғаларды, құбылыстар мен процестерді және тарихи тұлғалардың қызметін Отандық тарих контекстінде сын тұрғысынан талдау және баға беру дағдыларын қалыптастыру мен дамыту;
5) тарихи деректердің негізінде дәлелді пайымдау дағдыларын дамыту;
6) тарихи зерттеу жүргізу дағдыларын қалыптастыру мен дамыту (гипотезаларды ұсыну, зерттеу сұрақтарын құрастыру, деректерді талдау, әртүрлі көзқарастарды салыстыру, нәтижелер мен қорытындыларды шығару, өзінің ұстанымын анықтау);
7) қазіргі кездегі саяси, әлеуметтік-экономикалық және мәдени процестерде бағдарлану үшін тарихи білімдерін қолдана білу дағдыларын қалыптастыру;
8) коммуникативті дағдыларды қалыптастыру, өз ойын ауызша және жазбаша түрде анық білдіру, командада жұмыс істей алу, түрлі деректерден алынған ақпараттарды қоса алғанда,жарияланым мен электронды құралдарды қолдану.
2-тарау. "Қазақстан тарихы" оқу пәнінің мазмұнын ұйымдастыру 1-параграф. "Қазақстан тарихы" оқу пәнінің мазмұны
6. "Қазақстан тарихы" оқу пәні бойынша оқу жүктемесінің жоғары шекті көлемі:
1) 5-сыныпта – аптасына 2 сағатты, оқу жылында 72 сағатты;
2) 6-сыныпта – аптасына 2 сағатты, оқу жылында 72 сағатты;
3) 7-сыныпта – аптасына 2 сағатты, оқу жылында 72 сағатты;
4) 8-сыныпта – аптасына 2 сағатты, оқу жылында 72 сағатты;
5) 9-сыныпта – аптасына 2 сағатты, оқу жылында 72 сағатты құрайды.
7. Оқу пәні бойынша оқу жүктемесінің көлемі "Қазақстан Республикасындағы бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім берудің үлгілік оқу жоспарларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2012 жылғы 8 қарашадағы № 500 бұйрығымен бекітілген үлгілік оқу жоспарына тәуелді (Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерін мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 8170 болып тіркелді).
8. "Қазақстан тарихы" оқу пәнінен білім мазмұны бөлімдер арқылы қамтылған. Аталған бөлімдер сыныптар бойынша оқу мақсаттарын қамтитын бөлімшелерден тұрады.
9. Оқу пәнінің білім мазмұны төрт бөлімді қамтиды:
әлеуметтік қатынастардың дамуы;
мәдениеттің дамуы;
мемлекеттің дамуы;
Қазақстанның экономикалық дамуы.
10. "Әлеуметтік қатынастардың дамуы" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:
этникалық қатынастар;
әлеуметтік қатынастар.
11. "Мәдениеттің дамуы" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:
дүниетаным мен дін;
өнер мен әдебиет;
білім және ғылым.
12. "Мемлекеттің дамуы" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:
мемлекеттің ішкі саясаты;
мемлекеттің сыртқы саясаты.
13."Қазақстанның экономикалық дамуы" бөлімі келесі бөлімшелерден тұрады:
шаруашылық;
өндірістік қатынастар және сауда.
14. Оқу мақсаттары әр бөлімше ішінде мұғалім мен білім алушыға болашақ қадамдары жөнінде өзара ой бөлісуге, оларды жоспарлау мен бағалауға мүмкіндік беретін бірізділік пен сабақтастықты көрсетеді.
15. Оқу бағдарламасы базалық тарихи ойлау дағыдыларын: тарихи деректердің интерпретациясы, уақыт пен кеңістікте бағдарлану, тарихи талдау және түсіндіруді қалыптастыруға бағытталған.
16. "Қазақстан тарихы" оқу пәні бойынша тарихи ойлау дағдыларын қалыптастыру және оқу мақсаттарын тиімді жүзеге асыру төмендегі тарихи концептілерге (түсініктерге) негізделеді:
1) өзгеріс пен сабақтастық;
2) себеп пен салдар;
3) дәлел;
4) ұқсастық пен айырмашылық;
5) маңыздылық;
6) интерпретация.
17. Тарихи концептілер негізінде оқытудың қүтілетін нәтижелері:
1) "Өзгеріс пен сабақтастық" бойынша білім алушылар: сабақтастық пен өзгеріске қатысты тарихи мысалдарды уақыт пен кеңістікте талдайды және бағалайды, сабақтастық пен өзгеріске қатысты тарихи мысалдарды ұзақ уақыт бойы ауқымды тарихи процестер мен тақырыптарға дейін біріктіреді, тарихи оқиғалар мен процестердің белгілі бір уақыт межесінде жүйеленуі мен ұйымдасуының негізін (критерийлер) түсіндіреді;
2) "Себеп және салдар" бойынша білім алушылар: бір немесе бірнеше себептердің және/немесе ықпалдардың өзара әрекеттесуін талдайды және бағалайды; ұқсастықтарды, себеп-салдарды, өзара байланысты көрсете отырып тарихи себептілікті түсінеді, тарихи құбылыс, оқиға немесе процесті басқа ұқсас тарихи құбылыстармен уақыт пен кеңістікте байланыстырудың әдістерін түсіндіреді және бағалайды;
3) "Дәлел" бойынша білім алушылар: қарастырылып отырған дәлелге қатысты: аудитория, мақсаттар, көзқарастар, формат, аргумент, шектеулер және контекст сынды тарихи айғақтың ерекшеліктерін талдайды, тарихи айғақтарды талдау және бағалау негізінде дәйекті қорытынды жасайды, өткен заман туралы объективті түсінік қалыптастыру мақсатында түпнұсқалық және қосалқы деректерден әртүрлі, қарама-қайшы айғақтарды талдайды;
4) "Ұқсастық пен айырмашылық" бойынша білім алушылар: белгілі бір жерде, белгіленген бір уақыт кезеңінде және/немесе әртүрлі қоғамдарда, немесе бір қоғамның ішіндегі өзара байланысқан тарихи оқиғаларды салыстырады.
5) "Маңыздылық" бойынша білім алушылар: қоғамның дамуы үшін тарихи оқиғаның, құбылыстың, процестің маңыздылығын анықтайды;
6) "Интерпретация" бойынша білім алушылар: белгілі бір тарихи оқиғаға, құбылысқа, процеске қатысты әртүрлі көзқарастарды түсіндіреді және бағалайды.
18. 5-сыныпқа арналған "Қазақстан тарихы" оқу пәнінің базалық мазмұны келесі тараулардан тұрады:
1) Қазақстандағы ежелгі адамдардың өмірі.Тас дәуіріндегі Қазақстан: Қазақстанда алғашқы адамның пайда болуы, әлеуметтік ұйымдасудың алғашқы формалары. Ежелгі адамдардың кәсібі (аң аулау мен терімшілік). Қазақстан аумағындағы тас дәуірінің тұрақтары. Егіншілік пен мал шаруашылығының қалыптасуы. Ботай мәдениеті. Қола дәуіріндегі Қазақстан: Қазақстан аумағындағы мыс пен қалайы металдарының кен орындары. Андрон мәдениеті. Қола дәуірі кезіндегі шаруашылық пен қоғамдық құрылыс. Беғазы-Дәндібай мәдениеті. Ә. Марғұлан және басқа да Қазақстанның ежелгі дәуірін зерттеушілер;
2) ежелгі көшпелілердің өмірі. Темір дәуірінің ерекшеліктері. Қазақстанның ежелгі металлургиясы. Көшпелі мал шаруашылығының қалыптасуы. Алғашқы көшпелілердің өмір сүруді қамтамасыз ету жүйесі. Көшпелілердің жылжымалы баспанасы. Алғашқы көшпелілердің дүниетанымы;
3) сақтар. Қазақстан аумағындағы сақ тайпалары. Сақтар тарихы жайлы деректер. Сақтардың саяси тарихы. Қоғамдық құрылысы. Шаруашылығы мен тұрмысы. Материалдық және рухани мәдениеті. "Аңдық стиль". Есік олжасы – "Алтын адам". Шілікті алқабының патша қорғандары. Берел қорымы. Бесшатыр қорғандары. Тасмола мәдениеті;
4) үйсіндер мен қаңлылар.Үйсіндер. Үйсіндер туралы жазба деректер. Үйсіндердің қоныстануы, шаруашылығы мен тұрмысы. Үйсіндердің қоғамдық құрылысы. Қаңлылар. Қаңлылар тарихына қатысты қытай және парсы деректері. Қаңлылардың қоныстануы, шаруашылығы мен тұрмысы. Қаңлылардың қоғамдық құрылысы. Үйсіндердің, қаңлылардың археологиялық ескерткіштері;
5) ғұндар (хунну). Қытай деректеріндегі ғұндардың ерте тарихы. Мөде шаньюй-ғұн мемлекетінің негізін салушы. Ғұндардың саяси тарихы мен мемлекеттік құрылысы. Халықтардың ұлы қоныс аударуы (ғұндардың Батысқа жылжуы). Аттила және оның жорықтары. Ғұндардың шаруашылығы мен қоғамдық құрылысы. Ғұндар дәуіріндегі мәдениеттің дамуы;
6) сарматтар. Сарматтардың ежелгі замандағы саяси оқиғаларға қатысуы. Сарматтардың қоныстануы, шаруашылығы мен тұрмысы. Сарматтардың қоғамдық құрылысы. Сарматтардың археологиялық ескерткіштері. Мәдениеті;
7) ежелгі Қазақстан тарихына шолу. Қазақстан аумағындағы ежелгі адамдардың антропологиялық бет-әлпеті. Ежелгі Қазақстан тарихының негізгі оқиғалары, құбылыстары мен үдерістері. Ежелгі Қазақстанның мәдени мұрасы;
8) өлкетану: Туған өлкенің аңыз-ертегілері. Өлкенің тарихи ескерткіштері. Өңірдің тарихи тұлғалары: билер, батырлар және ақындар. Өлкетану мұражайы және тарихи жәдігерлер.
19. 6-сыныпқа арналған "Қазақстан тарихы" оқу пәнінің базалық мазмұны келесі тараулардан тұрады:
1) VI - IX ғасырдағы Қазақстан. Ортағасырлық Қазақстан тарихының кезеңделуі. Ұлы Түрік қағанатының құрылуы. Қазақстан аумағындағы ерте ортағасырлық мемлекеттер: Батыс Түрік қағанаты, Түргеш қағанаты, Қарлұқ қағанаты, Оғыз мемлекеті, Қимақ қағанаты. Атлах шайқасының тарихи маңызы. Түркі мемлекеттерінің қоғамдық-саяси құрылысы. Түркілердің әскери өнері. Шаруашылығы. Сауда және қала мәдениетінің дамуы;
2) X ғасыр - XІІІ ғасырдың басындағы Қазақстан.Қарахан мемлекеті. Қазақстан аумағына исламның тарала басталуы. Наймандар, керейіттер, жалайырлар. Қыпшақ хандығы. "Дешті Қыпшақ" түсінігі. Шаруашылығы: көшпелі, отырықшы. Сауда. Қала мәдениеті. Ұлы Жібек жолының тарихи маңызы. Түркі мәдениетінің әлемдік өркениеттің дамуына қосқан үлесі. Түркі әлемінің көрнекті ойшылдары;
3) XIII - XV ғасырлардың бірінші жартысындағы Қазақстан. Шыңғыс ханның жаулаушылық соғыстары. Отырар қорғанысы. Моңғол империясының құрылуы. Алтын Орда. Ақ Орда. Моғолстан мемлекеті. Әмір Темір жорықтары. Ноғай Ордасы. Әбілқайыр хандығы. XIII - XV ғасырлардың бірінші жартысындағы мемлекеттердің қоғамдық-саяси құрылысы. Ортағасырлық саяхатшылар Қазақстан туралы. Шаруашылық. Сауданың дамуы. Мәдениет;
4) қазақ халқының қалыптасуы. Қазақтар – Ұлы Дала мұрагері: тарихи және этникалық сабақтастық. "Қазақ" этнонимі. Қазақ халқының біртұтас халық болып қалыптасу үдерісінің аяқталуы;
5) біртұтас қазақ мемлекетінің құрылуы. Қазақ ұлттық мемлекетінің құрылу алғышарттары. Қазақ хандығының құрылуы (аумағы, халықтың этникалық құрамы). Мемлекеттің негізін салушылар – Жәнібек пен Керей. М.Х. Дулатидің "Тарихи Рашиди" еңбегі – Қазақ хандығыныңалғашқы тарихы жөніндегі құнды дерек. Қазақ хандығы қалыптасуының алғашқы жылдарындағы ішкі және сыртқы саясаты. Біртұтас қазақ мемлекеті қалыптасуының тарихи маңызы;
6) қазақ хандығының XVI - XVII ғасырлардағы дамуы. Қасым хан билігі тұсындағы Қазақ хандығының нығаюы. Хақназар хан билігі тұсындағы Қазақ хандығының одан әрі нығаюы және саяси өркендеуі. Тәуекел ханның ішкі және сыртқы саясаты. Есім ханның ішкі және сыртқы саясаты. Жәңгір хан. Орбұлақ шайқасы. Тауке ханның билігі. "Жеті жарғы". Қазақтың ұлы билері. Қазақ хандығының мемлекеттік-әкімшілік құрылымы. Қазақ қоғамының әлеуметтік стратификациясы;
7) XVI - XVII ғасырлардағы экономика мен мәдениет. Қазақ халқының мәдениеті: материалдық, рухани мәдениет. Әдебиет пен өнер: ақын-жыраулар, халық әншілері мен композиторлардың шығармашылығы, музыкалық өнер. Қазақтардың дәстүрлі шаруашылығы: мал шаруашылығы, егіншілік;
8) өлкетану: Топонимдер – өткен заманнын куәгерлері (жер-су атауларының тарихы). Мәдени-тарихи дәстүрді сақтаушылар: өлкенің ұлттық қолөнері. Бір халық – бір ел – бір тағдыр (менің өлкемнің халықтары). Туған өлке тарихының қазіргі куәгерлері.
20. 7-сыныпқа арналған "Қазақстан тарихы" оқу пәнінің базалық мазмұны келесі тараулардан тұрады:
1) XVIII ғасырдың басындағы Қазақстан: сыртқы және ішкі саяси жағдай. Жоңғар мемлекеті. Қазақ-жоңғар соғыстары. "Ақтабан шұбырынды, алқакөл сұлама" заманы. Қарақұм мен Ордабасыдағы құрылтайлар – қазақ жасағының құрылуы. Аңырақай шайқасы. Отан қорғаушы батырлар. XVIII ғасырдың 30-40 жылдарындағы қазақ-жоңғар соғыстары;
2) XVIII ғасырдың бірінші жартысындағы Қазақ хандығы. XVIII ғасырдың басына дейінгі қазақ-орыс қатынастары. XVIII ғасырдың басындағы Ресей империясы назарындағы Қазақстан (саяси және экономикалық мақсаттар, әскери-барлау экспедициялары, алғашқы әскери бекіністердің салынуы). Кіші жүз ханы Әбілқайырдың Ресей бодандығын қабылдауы:себептері мен мақсаттары. XVIII ғасырдың 30-50-жылдарындағы Қазақстандағы Ресей империясының саясаты. ХVІІІ ғасырдың 40-жылдарындағы Қазақстандағы ішкі саяси жағдайдың асқынуы. Абылай хан тұсындағы Қазақ хандығы: ішкі және сыртқы саясаты;
3) XVIII ғасырдағы Қазақстан мәдениеті. XVІII ғасыр ақын-жырауларының шығармашылығы. XVІII ғасыр тарихы бойынша қазақ деректері. Қазақтардың қолданбалы өнері;
4) отарлау және ұлт-азаттық күрес. Ресей империясының отаршылдық саясаты: мақсаттары мен әдістері. Сырым Датұлы бастаған ұлт-азаттық қозғалыс (себептері, қозғалыстың қозғаушы күші, кезеңдері мен барысы, нәтижелері). 1822-1824 жылдардағы патша реформалары (Кіші және Орта жүздегі хандық биліктің жойылуы). 1836-1838 жылдардағы Бөкей ордасындағы қазақтардың көтерілісі (себептері, негізгі кезеңдері мен шайқастары). XIX ғасырдыңбірінші жартысындағы қазақ халқының ұлт-азаттық қозғалыстары (Жоламан Тіленшіұлы, Саржан Касымов бастаған көтеріліс). Кенесары Қасымұлы бастаған ұлт-азаттық қозғалыс (себептері, мақсаттары мен қозғаушы күштері, негізгі кезеңдері). Кенесары Қасымұлы: тұлға және саясаткер. Жанхожа Нұрмұхамедұлы және Есет Көтібарұлы бастаған ұлт-азаттық көтеріліс (себептері, көтеріліс барысы). Ресей империясының Қазақстанның оңтүстік аймақтарын қосып алуы. ХVІІІ ғасырдың соңы – XIX ғасырдағы Қазақстандағы ұлт-азаттық қозғалыстардың тарихи маңызы;
5) Қазақстан Ресей империясының құрамында. XIX ғасырдың екінші жартысындағы Қазақстандағы патшалық реформалар. 1867-1868 жылдардағы реформалар. Қазақстандағы патшалық Ресейдің аграрлық және қоныстандыру саясаты. 1860-1870 жылдардағы ұлт-азаттық күрес (себептері мен көтеріліс барысы). ХIХ ғасырдың екінші жартысындағы Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық дамуы. Капиталистік қатынастардың ене бастауы. ХIХ ғасырдың 80-90 - жылдарындағы әкімшілік-аумақтық реформалар: мазмұны мен салдары. Сауда қатынастарының дамуы. Жетісу аумағына ұйғырлар мен дүнгендердің қоныс аударуы. Дәстүрлі қазақ қоғамының трансформациясы. XIX ғасырдың екінші жартысындағы қоғамдық-саяси ойлардың дамуы;
6) XIХ ғасыр-ХХ ғасырдың басындағы Қазақстанның мәдениеті. XIX ғасырдағы Қазақстандағы ағарту ісі мен ғылымның дамуы. Бөкей ордасының ханы Жәңгірдің ағартушылық қызметі. Қазақстанның ғылыми зерттелуі (П. Семенов-Тянь-Шанский, Г.Н. Потанин, В.В. Радлов, М. Шорманов, М. Бабаджанов, А. Диваев). Зайырлы және діни білім беру мекемелері. Жадиттік және білім берудегі жаңашылдық. Шоқан Уәлиханов – ұлы қазақ ғалымы. Ыбырай Алтынсарин –ағартушы, жаңашыл-педагог, қоғам қайраткері. Абай Құнанбайұлы – ұлы ойшыл, қазақ жазба әдебиетінің негізін салушы. Қазақ музыкалық мәдениетінің дамуы (Құрманғазы Сағырбайұлы, Тәттімбет Қазанғапұлы, Дәулеткерей Шығайұлы). Әйгілі суретшілер шығармашылығындағы ұлттық контекст. Шәкәрім Құдайбердіұлы, Мәшһүр Жүсіп Көпеев және К. Халидтің тарихи еңбектері.
7) өлкетану: Туристік маршруттар. Жомарт жүрек. Туған өлкенің шежіресі. Мектебімнің тарихы.
21. 8-сыныпқа арналған "Қазақстан тарихы" оқу пәнінің базалық мазмұны келесі тараулардан тұрады:
1) ХХ ғасырдың басындағы Қазақстан. XX ғасырдың басындағы Қазақстандағы қоғамдық-саяси үдерістер. XX ғасырдың басындағы Қазақстанның экономикалық дамуы. Столыпиннің аграрлық реформасы және шаруалардың Қазақстанға жаппай қоныс аударуы. XX ғасырдың басындағы Қазақстандағы өнеркәсіптің дамуы. Сауданың дамуы. 1916 жылғы ұлт-азаттық көтеріліс. Қазақ ұлттық зиялылар қауымы және оның XX ғасырдың басындағы қоғамдық-саяси үдерістерге әсері. Ұлттық баспаның дамуы ("Қазақ" газеті, "Айқап" журналы). 1917 жылғы революциялар. "Алаш" партиясының құрылуы. "Алаш-Орда" үкіметі. Қазақ халқының саяси көшбасшылары (Ә. Бөкейхан, А. Байтұрсынов, М. Дулатов, Б. Қаратаев, М. Тынышпаев, М. Шоқаев). XX ғасырдың басындағы қазақ зиялыларының ғылыми еңбектері;
2) Қазақстандағы Кеңес үкіметінің орнығуы. "Үш Жүз" қазақ социалистік партиясы. Азамат соғысы жылдарындағы (1918-1920 жылдар) Қазақстандағы соғыс қимылдары. Кеңес билігі органдарының "Алаш-Орда" үкіметі, Қоқан автономиясымен қарым-қатынасы. "Әскери коммунизм саясаты".1921 жылғы жұт және аштық. Қазақ Автономиялы Кеңестік Социалистік Республикасының құрылуы. Қазақ АКСР-ы аумағының қалыптасуы. Қазақ жерлерінің біртұтастығын қалпына келтірудегі қазақ зиялыларының рөлі. Қазақстандағы Жаңа экономикалық саясат (1921-1925 жылдар). ХХ ғасырдың 20-30 жылдарындағы әміршіл-әкімшіл жүйе саясаты. Кеңес үкіметінің діни саясаты;
3) Қазақстан тоталитарлық жүйенің нығаюы кезеңінде. Қазақстандағы социалистік индустрияландыру (мәні мен ерекшеліктері). "Кіші Қазан" (мазмұны және жүзеге асырылуы). Бай шаруашылықтарының тәркіленуі. Ауыл шаруашылығындағы күштеп ұжымдастыру саясаты. Қазақстандағы күштеп ұжымдастыру саясатының экономикалық салдары. 1931-1933 жылдардағы аштық - ХХ ғасырдағы қазақстандық қасірет. Қазақстандағы ұжымдастырудың демографиялық салдарлары. Ұжымдастыруды жүзеге асырудың әдістеріне қатысты ұлттық зиялылардың ("Бесеудің хаты") қоғамдық-саяси көзқарасы мен қатынасы. 1920-1930 жылдардағы Қазақстандағы қоғамдық-саяси үдерістер. Сталиндік репрессиялар. Қазақстан аумағындағы кеңестік "еңбек түзеу" концентрациялық лагерлері (Степлаг, Карлаг, Алжир және тағы басқалар);
4) Кеңестік Қазақстанның мәдениеті: білім мен ғылым. Халыққа білім беру (жалпыға бірдей міндетті сауат ашу, орта білім, қазақ жазуының араб тілінен латын тіліне көшуі, орыс графикасына негізделген жаңа әліпбиге көшу). А. Байтұрсынов – "ұлт ұстазы". Жоғары оқу орындарының ашылуы. КСРО Ғылым Академиясының Қазақ филиалы. Қ.Сәтбаевтың Қазақстан ғылымын дамытудағы рөлі. Қазақстандық ғалымдар мен олардың ғылыми жетістіктері. Әдебиеттің дамуы (Ж. Аймауытов, М. Жұмабаев, Б. Майлин, І. Жансүгіров, С. Сейфуллин, С. Мұқанов, Ғ. Мүсірепов, Ғ. Мұстафин шығармашылығы). Театр, кино, бейнелеу өнері және оның қайраткерлері. Мәдениет саласындағы кеңестік идеология. Социалистік реализм;
5) Қазақстан Ұлы Отан соғысы жылдарында. Ұлы Отан соғысының басталуы. Қазақстандағы мобилизация және қазақстандық әскери бөлімдердің құрылуы. Қазақстандықтардың Ұлы Отан соғысы жылдарындағы ерлігі мен тағдыры. Қазақстандықтардың Ұлы Отан соғысы шайқастарына қатысуы. Қазақстандықтар – Кеңес Одағының батырлары. Б. Момышұлы – аңызға айналған тұлға. Қазақстан – майдан арсеналы. КСРО халықтарының Қазақстанға депортациялануы. Ұлы Отан соғысы жылдарындағы мәдениет. Ғылымның дамуы. Әдебиеттегі жетістіктер (М. Әуезов, Ж. Жабаев, Д. Снегин, И. Шухов және тағы басқалар). Өнердің дамуы (театр, кино).
22. 9-сыныпқа арналған "Қазақстан тарихы" оқу пәнінің базалық мазмұны келесі тараулардан тұрады:
1) Қазақстан соғыстан кейінгі жылдарда (1946-1953 жылдар). Соғыстан кейінгі жылдардағы әлеуметтік-экономикалық өзгерістер. Пайдалы қазбаларды өңдеу және өнеркәсіптің дамуы. Ауыл шаруашылығының дамуы. Қазақстанның әскери-өнеркәсіптік кешенінің қалыптасуы (Қазақстандағы ядролық полигон). Соғыстан кейінгі жылдардағы қоғамдық-саяси өмірдің ерекшеліктері. "Бекмаханов ісі";
2) Қазақстан "Жылымық" кезеңінде (1954-1964 жылдар). Қазақстанда "Хрущевтік кезеңдегі" өнеркәсіптің дамуы. Тың және тыңайған жерлерді игеру (тың игерудің экономикалық, экологиялық және демографиялық салдары). Қазақстандағы әскери-өнеркәсіптік кешен ("Байқоңыр" ғарыш айлағы). "Жылымық кезеңі". 1954-1965 жылдардағы республикадағы қоғамдық-саяси өмір;
3) Қазақстан "Тоқырау" кезеңінде (1965-1985 жылдар). 1965-1985-жылдардағы Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық дамуы. Экономиканың шикізаттық бағыты. Урбанизация. 1970-1980 жылдардағы ауыл шаруашылығындағы дағдарыс. 1965-1985 жылдардағы қоғамдық-саяси өмір. 1979 жылғы Целиноградтағы оқиғалар. Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы басшыларының қызметі (Ж. Шаяхметов, Д. Қонаев, Ж. Тәшенов);
4) кеңестік Қазақстанның мәдениеті (1946-1985-жылдар.). Білім беру саласындағы мемлекеттік саясат. Жалпыға бірдей міндетті орта білім. Қазақ тілінің жағдайы. Ғылымның дамуы. Әдебиеттің дамуы (Ә. Нұрпейісов, Б. Момышұлы, І. Есенберлин, О. Сүлейменов, М. Шаханов). Өнер (театр, кино);
5) Қазақстан Қайта құру кезеңінде (1986-1991 - жылдар). "Қайта құру" жылдарындағы әлеуметтік-экономикалық өзгерістер: мақсаттары, проблемалары мен қарама-қайшылықтары. Қазақстандағы 1986жылғы жел-тоқсан оқиғалары (себептері, барысы мен салдары). 1986 жылғы жел-тоқсан оқиғаларының қатысушыларына қатысты жазалау шаралары. "Қазақ КСР-ның мемлекеттік егемегендігі туралы Декларация" (1990 жылғы қазан). Кеңестік саяси жүйенің дағдарысы (1991 жылғы "Тамыз бүлігі"). КСРО-ның ыдырауы. Қазақстандағы қоғамдық-саяси қозғалыстар. Семей ядролық полигонының жабылуы. "Қазақ КСР-ның тілдер туралы Заңының" қабылдануы;
6) Қазақстан мемлекеттілігінің қайта жаңғыруы (1991 - 1997 жылдар). "Мемлекеттік тәуелсіздік туралы" Конституциялық заңының қабылдануының тарихи маңызы. Н.Ә. Назарбаев – Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті. Тәуелсіз Қазақстанның қоғамдық-саяси институттарының қалыптасуы. Нарықтық экономикаға көшудегі қиыншылықтар. Қазақстанның әлемдік қауымдастыққа кірігуі. Тәуелсіздіктің алғашқы жылдарындағы әлеуметтік-демографиялық үдерістер. 1995 жылғы Конституцияның қабылдануы;
7) Қазақстан Республикасының нығаюы (1997 жылдан бастап бүгінгі күнге дейін).Қазақстан Республикасының ұзақ мерзімді басым мақсаттары мен стратегиялары. "Қазақстан – 2030" стратегиясының қабылдануы. Қазақстан Республикасының халықаралық сахнадағы беделінің өсуі. Қазақстанның аймақтық және халықаралық ұйымдармен қарым-қатынасы. Қазақстанның ЕҚЫҰ және ИЫҰ-на төрағалық етуі. Әлемдік экономикалық байланыстар жүйесіндегі Қазақстан. Мемлекеттің экономикалық және әлеуметтік жағдайы. Астана – Қазақстан Республикасының жаңа астанасы. "Қазақстан-2050" стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты. "5 институтционалды реформаларды жүзеге асырудағы100 нақты қадам" ұлттық жоспары – қазіргі заманның сын-тегеуріндеріне жауап. Ұлт көшбасшысы – Н.Ә. Назарбаевтың тәуелсіз мемлекетті құрудағы және дамытудағы рөлі;
8) қазіргі заманғы Қазақстан мәдениеті (1991 жылдан бүгінгі күнге дейін). Білім және ғылым саласындағы мемлекеттік саясат. "Болашақ" мемлекеттік бағдарламасы. Инновациялық ғылыми-білім беру мекемелерінің құрылуы. Этносаралық және дінаралық келісімнің қазақстандық моделі. Қазақстан халқы Ассамблеясы. Жаһандану дәуіріндегі ұлттық мәдениетті жаңғырту және сақтап қалу мәселелері. Қазіргі кездегі өнер мен әдебиеттің даму тенденциялары. "Мәдени мұра" мемлекеттік бағдарламасы. "Мәңгілік Ел" жалпыұлттық біріктіруші идеясы."Болашаққа бағдар:рухани жаңғыру" бағдарламасы.
2-параграф. Оқыту мақсаттарының жүйесі
23. Оқыту мақсаттары кодтық белгімен берілген. Кодтық белгідегі бірінші сан сыныпты, екінші және үшінші сан бөлім мен бөлімше ретін, төртінші сан оқыту мақсатының реттік нөмірін көрсетеді. Мысалы, 7.2.1.2 кодында: "7" – сынып, "2.1." – бөлім мен бөлімше, "2" – оқыту мақсатының реттік саны.
24. Оқыту мақсаттарының жүйесі бөлім бойынша әр сыныпқа берілген:
1) әлеуметтік қатынастардың дамуы:
Білім алушылар: |
|||||
Бөлімше |
5- сынып |
6- сынып |
7- сынып |
8- сынып |
9- сынып |
1.1 Этника |
5.1.1.1 алғашқы адамдар |
6.1.1.1 |
7.1.1.1 |
8.1.1.1 |
9.1.1.1 демографиялық өзгерістердің себеп-салдарлық байланы |
5.1.1.2 Ежелгі Қазақ |
6.1.1.2 |
7.1.1.2 |
9.1.1.2 |
||
5.1.1.3 |
6.1.1.3 |
9.1.1.3 |
|||
6.1.1.4 |
|||||
1.2 Әлеуметтік қатынас |
5.1.2.1 |
6.1.2.1 |
7.1.2.1 |
8.1.2.1 |
9.1.2.1 |
5.1.2.2 |
6.1.2.2 |
7.1.2.2 |
8.1.2.2 |
2) мәдениеттің дамуы:
Білім алушылар: |
|||||
Бөлімше |
5- сынып |
6- сынып |
7- сынып |
8- сынып |
9- сынып |
2.1 |
5.2.1.1 алғашқы адамдар |
6.2.1.1 түркілер |
7.2.1.1 |
8.2.1.1 мемлекет |
9.2.1.1 |
5.2.1.2 |
6.2.1.2 |
7.2.1.2 |
9.2.1.2 Қазақстан халқы Ассамблея |
||
6.2.1.3 |
9.2.1.3 "Мәңгілік Ел" жалпыұлт |
||||
2.2 |
5.2.2.1 археоло |
6.2.2.1 |
7.2.2.1 |
8.2.2.1 |
9.2.2.1 |
5.2.2.2 археоло |
6.2.2.2 ортағасыр |
7.2.2.2 |
8.2.2.2 Ахмет Байтұр |
9.2.2.2 |
|
5.2.2.3 |
6.2.2.3 көшпелілердің әскери өнер жетістікте |
7.2.2.3 |
8.2.2.3 |
9.2.2.3 |
|
5.2.2.4 |
6.2.2.4 |
7.2.2.4 |
8.2.2.4 |
9.2.2.4 |
|
5.2.2.5 |
6.2.2.5 көшпелі |
7.2.2.5 |
8.2.2.5 соғыс жылдарындағы өнер мен әдебиеттің халық рухын көтерудегі маңызын бағалау |
||
5.2.2.6 көшпелі |
6.2.2.6 |
7.2.2.6 |
|||
5.2.2.7 |
6.2.2.7 |
||||
5.2.2.8 |
|||||
5.2.2.9 |
|||||
2.3 |
5.2.3.1 қазақстан |
6.2.3.1 |
7.2.3.1 |
8.2.3.1 ұлттық баспасөз |
9.2.3.1 Е.Бекмаха |
6.2.3.2 |
7.2.3.2 |
8.2.3.2 |
9.2.3.2 |
||
6.2.3.3 |
7.2.3.3 |
8.2.3.3 |
|||
6.2.3.4 |
7.2.3.4 |
8.2.3.4 Қаныш |
|||
7.2.3.5 |
мемлекеттің дамуы:
Білім алушылар: |
|||||
Бөлімше |
5-сынып |
6-сынып |
7-сынып |
8-сынып |
9-сынып |
3.1. Мемле |
5.3.1.1 картадан тайпалық одақтар |
6.3.1.1 оқиғалардың өзара байланысын табу арқылы Түрік қағанаты |
7.3.1.1 |
8.3.1.1 |
9.3.1.1 қоғамдық-саяси өмірдің ерекшеліктерін түсіндіру және өзіндік интерпрета |
5.3.1.2 |
6.3.1.2 |
7.3.1.2 |
8.3.1.2 |
9.3.1.2 қоғамдық-саяси қайраткер |
|
5.3.1.3 |
6.3.1.3 |
7.3.1.3 |
8.3.1.3 |
9.3.1.3 Қазақстан Республикасы Конституция |
|
6.3.1.4 |
7.3.1.4 |
8.3.1.4 |
9.3.1.4 |
||
6.3.1.5 |
7.3.1.5 |
8.3.1.5 Әлихан Бөкейхан |
9.3.1.5 |
||
6.3.1.6 |
7.3.1.6 |
8.3.1.6 Қазақстан |
9.3.1.6 Қазақстан |
||
6.3.1.7 ортағасыр |
8.3.1.7 |
9.3.1.7 |
|||
6.3.1.8 Қазақстан аумағын |
9.3.1.8 |
||||
6.3.1.9 |
9.3.1.9 |
||||
6.3.1.10 |
9.3.1.10 Тәуелсіз мемлекеттің қалыпта-суындағы Елбасы |
||||
6.3.1.11 қоғамдық-саяси өмірдегі сұлтан, би, батыр, жыраулар |
9.3.1.11 Астананы жаңа Қазақстанның өркендеуінің нышаны ретінде айқындау |
||||
6.3.1.12 |
|||||
3.2 Мемле |
5.3.2.1 |
6.3.2.1 |
7.3.2.1 |
8.3.2.1 қазақстан |
9.3.2.1 |
5.3.2.2 Қазақ |
6.3.2.2 |
7.3.2.2 |
8.3.2.2 |
9.3.2.2 Қазақстан Республика |
|
6.3.2.3 |
7.3.2.3 |
9.3.2.3 Қазақстан |
|||
6.3.2.4 қыпшақтар |
9.3.2.4 |
||||
6.3.2.5 |
|||||
6.3.2.6 |
|||||
6.3.2.7 Орбұлақ шайқасындағы қазақ жасағының әскери өнердегі шеберлігі мен ерлігін бағалау |
4) Қазақстанның экономикалық дамуы:
Білім алушылар: |
|||||
Бөлімше |
5-сынып |
6-сынып |
7-сынып |
8-сынып |
9-сынып |
4.1 Шаруа |
5.4.1.1 |
6.4.1.1 көшпелі |
7.4.1.1 |
8.4.1.1 деректер мен дәйектерді салыстыру арқылы жаңа экономика |
9.4.1.1 |
5.4.1.2 |
6.4.1.2 көшпелілер |
7.4.1.2 |
8.4.1.2 |
9.4.1.2 |
|
7.4.1.3 |
9.4.1.3 Қазақстан Республика сындағы жекешелен |
||||
7.4.1.4 |
9.4.1.4 аграрлық секторды модерниза |
||||
4.2 Өндіріс |
5.4.2.1 |
6.4.2.1 |
7.4.2.1 капиталистік қатынас |
8.4.2.1 Қазақстан |
9.4.2.1 өнеркәсіп |
5.4.2.2 |
6.4.2.2 |
7.4.2.2 |
8.4.2.2 |
9.4.2.2 |
|
5.4.2.3 |
9.4.2.3 Қазақстан |
||||
9.4.2.4 сыртқы сауданың экономикаға әсерін зерттеу |
25. Бөлімді және тақырыптарды оқытуға арналған сағат санын мұғалім бөледі.
26. Осы оқу бағдарламасы Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Қазақстан тарихы" оқу пәні бойынша үлгілік оқу бағдарламасын іске асыру жөніндегі ұзақ мерзімді жоспарына сәйкес іске асырылады.
3-параграф. Негізгі орта білім беру деңгейінің 5-9-сыныптарына арналған "Қазақстан тарихы" оқу пәні бойынша үлгілік оқу бағдарламасын іске асыру жөніндегі ұзақ мерзімді жоспар
5-сынып:
Бөлім |
Тақырыптар, мазмұны |
Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан |
||
Қазақстандағы ежелгі адамдардың өмірі |
Кіріспе сабақ |
Ежелгі Қазақстан тарихына жалпы шолу |
Алғашқы адамдардың өмірі |
5.1.1.1алғашқы адамдардың антропологиялық белгілерін сипаттау; |
|
Қазақстан аумағындағы тас дәуірінің тұрақтары |
5.2.3.1 қазақстандық ғалымдардың археологиялық жаңалықтарын білу; |
|
Адамдардың шаруашылық өміріндегі өзгерістер және еңбек құралдарының жетілдірілуі |
5.4.1.1 ежелгі адамдардың кәсібін сипаттау; |
|
Ботай мәдениеті |
5.4.1.1 ежелгі адамдардың кәсібін сипаттау |
|
Қазақстан аумағында металлургияның пайда болуы |
5.4.2.2 металл өндірісі жетілуінің шаруашылық салаларына тигізген ықпалын түсіндіру |
|
Андронов және Беғазы-Дәндібай мәдениеттері |
5.2.2.2 археологиялық деректерге сүйене отырып, андронов және беғазы-дәндібай мәдениеттерінің белгілерін анықтау; |
|
Қазақстандағы жартастарға салынған ежелгі суреттер |
5.2.1.1 алғашқы адамдардың наным-сенімдерін сипаттау; |
|
Ежелгі адамдардың өміріне саяхат |
5.1.2.1 алғашқы адамдардың тұрмыс- тіршілігін шығармашылық түрде көрсету |
|
Өлкетану |
Туған өлкенің аңыз-ертегілері |
5.2.2.9 өлкенің аңыз-ертегілерінің мән-мағынасын түсіндіру |
2- -тоқсан |
||
Ежелгі көшпелілер өмірі |
Қазақстан аумағында темірдің игерілуі |
5.4.2.2 металл өндірісі жетілуінің шаруашылық салаларына тигізген ықпалын түсіндіру |
Көшпелі мал шаруашылығының қалыптасуы |
5.4.1.2 көшпелі мал шаруашылығы мен егіншіліктің қалыптасуын түсіндіру; |
|
Ежелгі көшпелілердің материалдық мәдениеті |
5.2.2.3 ежелгі тайпалардың қолданбалы өнер ерекшеліктерін сипаттау; |
|
Ежелгі көшпелілердің дүниетанымы |
5.2.1.2 ежелгі тайпалардың дүниетанымын сипаттау |
|
Сақтар |
Сақтар туралы тарихи мәліметтер |
5.3.1.1 картадан тайпалық одақтардың орналасуын көрсету; |
"Алтын адам" археологиялық олжасы |
5.2.3.1 қазақстандық ғалымдардың археологиялық жаңалықтарын білу; |
|
Өлкетану |
Өлкенің тарихи ескерткіштері |
5.2.2.8 өлкедегі тарихи ескерткіштердің құндылығын түсіну |
3-тоқсан |
||
Сақтар |
Шілікті және Бесшатыр патша қорғандары |
5.2.2.1 археологиялық ескерткіштерді сипаттау; |
Берел қорғандары |
5.2.2.1 археологиялық ескерткіштерді сипаттау; |
|
Тасмола археологиялық мәдениеті |
5.2.2.1 археологиялық ескерткіштерді сипаттау; |
|
Сақ патшайымы Томирис |
5.3.2.1 Қазақстан аумағындағы ерте көшпелілердің халықаралық сахнадағы орнын анықтау |
|
Шырақтың ерлігі |
5.3.2.1 Қазақстан аумағындағы ерте көшпелілердің халықаралық сахнадағы орнын анықтау |
|
Сақтардың Александр Македонский әскеріне қарсы күресі |
5.3.2.1 Қазақстан аумағындағы ерте көшпелілердің халықаралық сахнадағы орнын анықтау |
|
Үйсіндер мен қаңлылар |
Үйсіндер туралы жазба деректер |
5.3.1.2 ежелгі мемлекеттік бірлестіктердің құрылуын түсіндіру; |
Қаңлылардың қалалық мәдениетінің дамуы |
5.4.2.3 Ұлы Жібек жолының пайда болуын түсіндіру; |
|
Қаңлылардың қоғамдық құрылысы |
5.1.2.2 әлеуметтік топтардың ерекшеліктерін түсіндіру; |
|
Үйсіндер мен қаңлылардың материалдық және рухани мәдениеті |
5.2.2.3 ежелгі тайпалардың қолданбалы өнер ерекшеліктерін сипаттау; |
|
Өлкетану |
Өңірдің тарихи тұлғалары: билер, батырлар және ақындар |
5.3.1.3 тарихи тұлғалардың туған өлке тарихындағы ролін түсіндіру |
4-тоқсан |
||
Ғұндар |
Ғұн тайпаларының бірігуі |
5.3.1.1 картада тайпалық одақтардың орналасуын көрсету; |
Ғұндардың көрші мемлекеттермен қарым-қатынастары |
5.3.2.2 Қазақстан аумағындағы алғашқы мемлекеттік бірлестіктердің көрші елдермен қарым-қатынасын анықтау |
|
Ғұндардың Батысқа қоныс аударуы |
5.1.1.3 ғұндардың қоныс аудару бағыттарын тарихи картадан көрсету |
|
Аттила және оның жаулаушылық жорықтары |
5.1.1.3 ғұндардың қоныс аудару бағыттарын тарихи картадан көрсету; |
|
Сарматтар |
Сарматтардың қоғамдық құрылысы мен шаруашылық өмірі |
5.2.2.1 археологиялық ескерткіштерді сипаттау; |
Сарматтардың саяси тарихы |
5.3.2.1 Қазақстан аумағындағы ерте көшпелілердің халықаралық сахнадағы орнын анықтау |
|
Ежелгі Қазақстан тарихына шолу |
Ежелгі Қазақстан адамдарының антропологиялық тұрпаты |
5.1.1.2 Ежелгі Қазақстан адамдарының антропологиялық тұрпатын анықтау |
Ежелгі Қазақстанға саяхат |
5.4.1.1 ежелгі адамдардың алғашқы кәсібін сипаттау; |
|
Өлкетану |
Өлкетану мұражайы және тарихи жәдігерлер |
5.2.2.7 тарихи мұраны жеткізудегі жәдігерлердің рөлін сипаттау |
Қайталау |
6- сынып:
Бөлім |
Тақырыптар, мазмұны |
Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан |
||
VI - IX ғасырлардағы Қазақстан |
Кіріспе сабақ |
Орта ғасырлардағыҚазақстан тарихына жалпы шолу |
Қазақстан аумағындағы ерте ортағасырлық мемлекеттер |
6.3.1.1 оқиғалардың өзара байланысын табу арқылы Түрік қағанаты құрылуының тарихи маңызын анықтау; |
|
Көне түркі жазуы |
6.3.1.2 VI-IX ғасырлардағы мемлекеттердің даму ерекшеліктерін түсіндіріп, олардың ұқсастықтары мен айырмашылықтарын анықтау; |
|
Атлах шайқасы |
6.3.2.3 Атлах шайқасының тарихи маңызын талдау; |
|
Оғыз мемлекеті |
6.3.1.2 VI-IX ғасырлардағы мемлекеттердің даму ерекшеліктерін түсіндіріп, олардың ұқсастықтары мен айырмашылықтарын анықтау |
|
Қимақ қағанаты |
6.4.2.1 Ұлы Жібек жолының қала мәдениетінің дамуына әсерін анықтау; |
|
Түріктер туралы тарихи деректер |
6.2.2.3 көшпелілердің әскери өнеріндегі жетістіктерін сипаттау; |
|
Түркі әлемі қалыптасуының басталуы |
6.3.2.1 тарихи оқиғалардың өзара байланысын табу арқылы түркі тілдес тайпалардың миграциясын түсіндіру; |
|
Өлкетану |
Топонимдер – өткен заманнын куәгерлері (жер-су атауларының тарихы). |
6.2.2.6 жергілікті жер, қала, өзен, көл, тау атауларының шығу тарихын түсіндіру |
2-тоқсан |
||
X ғасыр – |
X ғасыр - XIII ғасырдың басындағы Қазақстан аумағындағы саяси процестер |
6.3.1.3 X ғасыр - XIII ғасырдың басындағы мемлекеттердің даму ерекшеліктерін түсіндіріп, олардың ұқсастықтары мен айырмашылықтарын анықтау; |
Қарахан мемлекеті |
6.3.1.3 X ғасыр - XIII ғасырдың басындағы мемлекеттердің даму ерекшеліктерін түсіндіріп, олардың ұқсастықтары мен айырмашылықтарын анықтау; |
|
Наймандар, керейіттер және жалайырлар |
6.3.1.3 X ғасыр - XIII ғасырдың басындағы мемлекеттердің даму ерекшеліктерін түсіндіріп, олардың ұқсастықтары мен айырмашылықтарын анықтау |
|
Қыпшақ хандығы |
6.3.1.3 X ғасыр - XIII ғасырдың басындағы мемлекеттердің даму ерекшеліктерін түсіндіріп, олардың ұқсастықтары мен айырмашылықтарын анықтау; |
|
Халықаралық байланыстардың дамуындағы Ұлы Жібек жолының рөлі |
6.4.2.2 Ұлы Жібек жолының халықаралық қатынастардың дамуындағы орнын анықтау |
|
Ортағасырлық Қазақстанның экономика лық және мәдени дамуына Ұлы Жібек жолының ықпалы |
6.4.2.1 Ұлы Жібек жолының қала мәдениетінің дамуына әсерін анықтау; |
|
Түріктердің материалдық және рухани мәдениеті |
6.2.2.5 көшпелілердің қолданбалы өнер жетістіктерін сипаттау; |
|
Өлкетану |
Мәдени-тарихи дәстүрді сақтаушылар: өлкенің ұлттық қолөнері |
6.2.2.7 өлкенің дәстүрлі көркем мәдениетін жандандыруға үлесін қосқан шеберлерді айқындау |
Қайталау |
||
3-тоқсан |
||
XIII - XV ғасырдың |
Моңғол империясының құрылуы |
6.2.2.3 көшпелілердің әскери өнеріндегі жетістіктерін сипаттау; |
Қазақстандағы моңғол шапқыншылығы |
6.3.1.6 картаны қолданып XIII-XV ғасырлардағы мемлекеттердегі саяси процестерді түсіндіру; |
|
Моңғол шапқыншылықтарының салдары |
6.1.1.2 XIII-XV ғасырлардағы мемлекеттердің этноәлеуметтік құрылымын анықтау; |
|
Қазақстан аумағында ұлыстардың құрылуы |
6.3.1.6 картаны қолдану арқылы XIII-XV ғасырлардағы мемлекеттердегі саяси процестерді түсіндіру; |
|
Ақ Орда |
6.3.1.6 картаны қолданып XIII-XV ғасырлардағы мемлекеттердегі саяси үдерістерді түсіндіру; |
|
Моғолстан. Әбілқайыр хандығы |
6.3.1.6 картаны қолданып XIII-XV ғасырлардағы мемлекеттердегі саяси үдерістерді түсіндіру; |
|
XIII - XV ғасырлардағы Қазақстанның мәдениеті |
6.2.2.1 күй, аңыз, шежіре, эпостық жырлардың тарихи дереккөзі ретіндегі маңыздылығын айқындау |
|
Ортағасырлық саяхатшылардың Қазақстан туралы мәліметтері |
6.4.1.2 көшпелілердің шаруашылық өмірінің ерекшеліктерін анықтау; |
|
Қазақ халқының қалыптасуы |
Қазақ халқының қалыптасу процесінің аяқталуы |
6.1.1.3 ежелгі және ортағасырлар тарихының оқиғалары арасында байланыс орнату арқылы қазақ халқы қалыптасуының негізгі кезеңдерді анықтау; |
Біртұтас қазақ мемлекетінің құрылуы |
Қазақ хандығының құрылуы |
6.3.1.9 Қазақ хандығы құрылуының тарихи маңызын анықтау; |
Өлкетану |
Бір халық – бір ел – бір тағдыр (менің өлкемнің халықтары) |
6.1.2.2 өлкедегі әр түрлі ұлттардың |
4-тоқсан |
||
Қазақ хандығының XVI - XVII ғасырлардағы дамуы |
Қасым хан тұсындағы Қазақ хандығының күшеюі |
6.3.1.10 қазақ хандарының мемлекетті нығайтудағы рөлін анықтау; |
Хақназар хан кезіндегі Қазақ хандығының сыртқы саясаты |
6.3.1.10 қазақ хандарының мемлекетті нығайтудағы рөлін анықтау; |
|
Тәуекел хан тұсындағы Қазақ хандығының оңтүстік шекараларының нығаюы |
6.3.1.10 қазақ хандарының мемлекетті нығайтудағы рөлін анықтау; |
|
Есім хан билігі кезіндегі Қазақ хандығы бірлігінің нығаюы |
6.3.1.10 қазақ хандарының мемлекетті нығайтудағы рөлін анықтау; |
|
Жәңгір хан тұсындағы қазақ-жоңғар қарсылығы |
6.2.2.3 көшпелілердің әскери өнері жетістіктерін сипаттау; |
|
Тәуке хан тұсындағы қазақтардың қоғамдық-құқықтық жүйесі |
6.3.1.10 қазақ хандарының мемлекетті нығайтудағы рөлін анықтау; |
|
Қазақ хандығының әлеуметтік құрылымы |
6.1.2.1 Қазақ хандығындағы әлеуметтік топтардың орнын анықтау; |
|
XVI - XVII ғасырлардағы экономика мен мәдениет |
XVI-XVII ғасырлардағы қазақтардың рухани мәдениеті |
6.2.2.1 күй, аңыз, шежіре, эпостық жырлардың тарихи дереккөзі ретіндегі |
XVI - XVII ғасырлардағы қазақтардың материалдық мәдениеті |
6.2.2.5 көшпелілердің қолданбалы өнердегі жетістіктерін сипаттау |
|
Қазақтардың дәстүрлі шаруашылығы |
6.4.1.2 көшпелілердің шаруашылық өмірінің ерекшеліктерін анықтау |
|
Өлкетану |
Туған өлке тарихының қазіргі кездегі куәгерлері |
6.3.1.12 туған өлке тарихының қазіргі кездегі куәгерлерінің ерлік істері мен еңбегін сипаттау |
Қайталау |
7-сынып:
Бөлім |
Тақырыптар, мазмұны |
Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан |
||
Қазақ-жоңғар соғыстары |
Жоңғар басқыншылығына қарсы Отан соғысының басталуы |
7.1.1.1 жоңғар шапқыншылығы кезіндегі демографиялық өзгерістерді және миграциялық процестерді түсіндіру; |
Біртұтас халық жасағының ұйымдастырылуы |
7.3.1.2 Қазақ хандығының ішкі саяси жағдайын талдау; |
|
Қазақ-жоңғар шайқастары |
7.3.2.1 Жоңғар шапқыншылығына қарсы күресте танылған хандар мен батырлардың рөлін түсіндіру |
|
XVIII ғасырдағы Қазақ хандығы |
XVIII ғасырдың басына дейінгі қазақ-орыс қарым-қатынастарының тарихы |
7.3.1.2 Қазақ хандығының ішкі саяси жағдайын талдау; |
Қазақ хандығының Ресей империясына қосылуының басталауы |
7.3.1.2 Қазақ хандығының ішкі саяси жағдайын талдау; |
|
Абылай ханның ішкі және сыртқы саясаты |
7.3.1.2 Қазақ хандығының ішкі саяси жағдайын талдау; |
|
Өлкетану |
Туристік маршруттар |
7.2.3.5 туристік маршруттарды құру жолдарын ұсыну |
2-тоқсан |
||
XVIII ғасырдағы Қазақстанның мәдениеті |
XVIII ғасырдағы халық ауыз әдебиеті |
7.2.2.1 халық ауыз әдебиеті мен музыка өнері туындыларының тарихи дереккөзі ретінде құндылығын бағалау; |
XVIII ғасырдағы қазақтардың материалдық мәдениеті |
7.2.2.4 қолданбалы өнердің жетістіктерін бағалау |
|
Отарлау және ұлт-азаттық күрес |
XVIII ғасырдағы Қазақстандағы казак-әскери отаршылдығы |
7.3.1.3 Ресей империясының отарлық саясатының себеп-салдарын анықтау |
Сырым Датұлы бастаған ұлт-азаттық қозғалыс |
7.3.1.5 халықтың отаршылдыққа қарсы ұлт-азаттық күресінің себеп-салдарын анықтау; |
|
1822-1824 жылдардағы патша реформалары |
7.3.1.4 Патша үкіметі реформалары нәтижесіндегі әкімшілік-аумақтық өзгерістерді түсіндіру; |
|
1836-1838 жылдардағы Бөкей Ордасындағы қазақтардың көтерілісі |
7.3.1.5 қазақ халықының отаршылдыққа қарсы ұлт-азаттық күресінің себеп-салдарын анықтау; |
|
Кенесары Қасымұлы бастаған ұлт-азаттық қозғалыс |
7.3.1.5 халықтың отаршылдыққа қарсы ұлт-азаттық күресінің себеп-салдарын анықтау; |
|
Өлкетану |
Жомарт жүрек |
7.4.1.3 өлкені дамытуға қолдау көрсеткен тұлғалардың қызметіне баға беру |
Қайталау |
||
3-тоқсан |
||
Отарлау және ұлт-азаттық күрес |
XIX ғасырдың 40-60 жылдарындағы қазақтардың ортаазиялық хандықтармен қарым-қатынастары |
7.3.1.5 халықтың отаршылдыққа қарсы ұлт-азаттық күресінің себеп-салдарын анықтау; |
Қазақстанның Ресей империясына қосылуының аяқталуы |
7.3.1.2 Қазақ хандығының ішкі саяси жағдайын талдау; |
|
Қазақстан Ресей империясы |
XIX ғасырдың екінші жартысындағы Қазақстандағы әкімшілік-аумақтық реформалар |
7.3.1.3 Ресей империясының отарлық саясатының себеп-салдарын анықтау; |
Қазақтардың 1860-1870 жылдардағы азаттық күресі |
7.3.1.5 қазақ халықының отаршылдыққа қарсы ұлт-азаттық күресінің себеп-салдарын анықтау |
|
Қазақстандағы жаппай отаршылдық қоныс аудару саясаты |
7.4.1.2 отарлау саясатының қазақтардың дәстүрлі шаруашылығына тигізген әсерін талдау; |
|
Қазақстан Ресей империясы |
Қазақстанда капиталистік қатынастардың дамуы |
7.4.2.1 капиталистік қатынастар дамуының Қазақстанның экономикасына ықпалын анықтау |
Жәрмеңке саудасының дамуы |
7.4.2.2 сауда қатынастарына жәрмеңкелердің әкелген өзгерістерін анықтау |
|
XIX ғасырдың екінші жартысындағы қазақ қоғамы |
7.2.1.2 ұлттық құндылықтарға отаршылдық саясаттың кері әсерін талдау; |
|
Өлкетану |
Туған өлкенің шежіресі |
7.4.1.4 өлке дамуының маңызды кезеңдерін анықтау; |
4-тоқсан |
||
XIХ ғасыр -XX ғасырдың басындағы |
XIX ғасырдағы мәдениеттің дамуы |
7.2.1.1 салт-дәстүрлер мен әдет-ғұрыптардың құндылықтары мен маңыздылығын анықтау; |
XIX ғасырдағы білім беру мен ағарту ісі |
7.2.3.2 XIX ғасырдағы білім беру мен ағарту ісінің даму ерекшеліктерін түсіндіру |
|
Шоқан Уәлиханов – алғашқы қазақ ғалымы |
7.2.3.1 Шоқан Уәлихановтың ғылыми зерттеулерінің тарихи құндылығын анықтау |
|
Ы. Алтынсарин – жаңашыл –педагог |
7.2.3.3 Ыбырай Алтынсариннің ағарту саласына қосқан үлесін бағалау |
|
Абай Құнанбаев – ұлы ойшыл |
7.2.2.2 Абай Құнанбаевтың ақын, ойшыл, қоғам қайраткері ретіндегі қызметіне баға беру |
|
XIX ғасырдың соңы – XX ғасырдың басындағы Қазақтардың ауызша тарихи дәстүрлерінің дамуы |
7.2.3.4 Шәкәрім Құдайбердіұлы, Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы, Қ.Халид еңбектерін тарихи дерек ретіндегі маңызын айқындау |
|
Өлкетану |
Менің мектебімнің тарихы |
7.2.2.6 түрлі дереккөздер негізінде өз мектебінің тарихын анықтау |
Қайталау |
8- сынып:
Бөлім |
Тақырыптар, мазмұны |
Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан |
||
ХХ ғасырдың басындағы Қазақстан |
Қазақстанның ХХ ғасырдың басындағы әлеуметтік-экономикалық жағдайы |
8.3.1.1 қазақ зиялыларының Ресей империясының Мемлекеттік Думасындағы қызметіне баға беру; |
Қазақстандағы 1916 жылғы ұлт-азаттық қозғалыс |
8.3.1.2 XX ғасырдың басындағы Қазақстандағы қоғамдық-саяси процестерге баға беру; |
|
1917 жылғы ақпан буржуазиялық-демократиялық революциясы және оның Қазақстанға әсері |
8.3.1.2 XX ғасыр басындағы Қазақстандағы қоғамдық-саяси процестерге баға беру |
|
"Алаш" қозғалысы және қазақ ұлттық идеясы |
8.1.2.1 қазақ зиялыларының қоғамдағы рөлі мен қызметін талдау; |
|
XX ғасырдың басындағы қазақ зиялыларының көрнекті өкілдері |
8.1.2.1 қазақ зиялыларының қоғамдағы рөлі мен қызметін талдау; |
|
2- -тоқсан |
||
Қазақстанда кеңестік биліктің орнығуы |
Қазақстан азаматтық қарсыластық жылдарында (1917-1920 жылдар) |
8.3.1.2 XX ғасырдың басындағы Қазақстандағы қоғамдық-саяси процестерге баға беру |
Қазақстандағы ұлттық автономиялар |
8.3.1.6 Қазақстанда құрылған ұлттық автономиялардың маңыздылығына баға беру; |
|
Қырғыз (Қазақ) АКСР-нің құрылуы |
8.3.1.6 Қазақстанда құрылған ұлттық автономиялардың маңыздылығына баға беру; |
|
Әскери коммунизм саясатынан Жаңа экономикалық саясатқа көшу |
8.3.1.7 ХХ ғасырдың 20-30 жылдардағы әміршіл-әкімшіл жүйе саясатының зардаптарын талдау; |
|
Қайталау |
||
3-тоқсан |
||
Қазақстан тоталитарлық жүйе кезеңінде |
Қазақстандағы 1920-1930 жылдардағы индустрияландыру |
8.4.2.1 Қазақстандағы индустриялан дырудың жетістіктері мен кемшіліктерін талдау |
Қазақстандағы ұжымдастыру |
8.4.1.2 күштеп ұжымдастыру саясатының ауыл шаруашылығына тигізген зардап тарын талдау; |
|
1920-1930 жылдардағы саяси репрессиялар |
8.3.1.7 ХХ ғасырдың 20-30 жылдардағы әміршіл-әкімшіл жүйе саясатының зардаптарын талдау; |
|
Кеңестік Қазақстанның мәдениеті: білім мен ғылым |
Ахмет Байтұрсынов – "ұлт ұстазы" |
8.2.2.2 Ахмет Байтұрсыновты қазақ тіл білімінің негізін салушы, қоғам қайраткері ретінде бағалау |
XX ғ. 20-30 жылдарындағы білім беру жүйесі мен ғылым |
8.2.3.2 кеңес дәуіріндегі қазақ тілінің ахуалын анықтау; |
|
Қ.Сатбаев – жан-жақты ғалым |
8.2.3.4 Қаныш Сәтбаевтың Қазақстан өнеркәсібі мен ғылымын дамытудағы рөліне баға беру |
|
4-тоқсан |
||
Кеңестік Қазақстанның мәдениеті: әдебиет пен өнер |
XX ғасырдың 20-30 жылдарындағы қазақ әдебиетінің дамуы |
8.2.2.1 қазақ зиялыларының шығармашылық мұрасын талдау және қоғамдық санаға тигізген әсеріне баға беру |
XX ғасырдың 20-30 жылдарындағы қазақ өнерінің дамуы |
8.2.2.4 Әміре Қашаубаев пен Қажымұқан Мұңайтпасұлының қазақ халқын әлемге танытудағы рөліне баға беру; |
|
Қазақстан Ұлы Отан соғысы жылдарында |
Қазақстандықтардың Ұлы Отан соғысы шайқастарына қатысуы |
8.3.2.1 қазақстандықтардың Екінші дүниежүзілік соғысының жеңісіне қосқан үлесін бағалау; |
Қазақстан – майдан арсеналы |
8.4.2.2 Қазақстан экономикасының соғыс жағдайларына бейімделгендігін дәлелдеу; |
|
Ұлы Отан соғысы жылдарындағы Қазақ КСР мәдениеті |
8.2.2.5 соғыс жылдарындағы өнер мен әдебиеттің халық рухын көтерудегі маңызын бағалау |
|
Қазақстанға КСРО халықтарының депортациясы |
8.1.1.1 демографиялық өзгерістердің себептері мен салдарын анықтау |
|
Қайталау |
9-сынып:
Бөлім |
Тақырыптар, мазмұны |
Оқыту мақсаттары |
1-тоқсан |
||
Қазақстан соғыстан кейінгі жылдарда (1946-1953 жылдар) |
Соғыстан кейінгі Қазақ КСР-нің әлеуметтік-экономикалық дамуы |
9.1.1.1 демографиялық өзгерістердің себеп-салдарлық байланысын талдау арқылы дәйекті қорытынды жасау; |
Қазақстандағы әскери-өнеркәсіп кешені |
9.3.1.1 қоғамдық-саяси өмірдің ерекшеліктерін түсіндіру және өзіндік интерпретация жасау; |
|
Сталиндік идеологияның Қазақстандағы қоғамдық-саяси өмірге әсері |
9.2.3.1 Ермұхан Бекмахановтың Қазақстан тарихы ғылымына қосқан үлесін бағалау; |
|
Қазақстан "жылымық" кезеңінде (1954-1964 жылдар) |
"Жылымық" кезеңіндегі Қазақстанның қоғамдық-саяси дамуы |
9.3.1.1 қоғамдық-саяси өмірдің ерекшеліктерін түсіндіру және өзіндік интерпретация жасау |
Тың игеру жылдарындағы Қазақстан |
9.1.1.1 демографиялық өзгерістердің себеп-салдарлық байланысын талдау арқылы дәйекті қорытынды жасау; |
|
Қазақ КСР экономикасы- ның шикізатқа бағытталуы |
9.3.2.1 XX ғасырдың екінші жартысындағы әскери-өнеркәсіп кешендерінің Қазақстанға тигізген зардаптарын талдау; |
|
2-тоқсан |
||
Қазақстан "тоқырау" кезеңінде (1965-1985 жылдар) |
1965-1985 жылдардағы Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық дамуы |
9.4.2.1 өнеркәсіптің ахуалын анықтап, қорытынды жасау; |
XX ғ. 60-80 жылдарындағы Қазақстанның қоғамдық-саяси дамуындағы қарама-қайшылықтар |
9.3.1.1 қоғамдық-саяси өмірдің ерекшеліктерін түсіндіру және өзіндік интерпретация жасау; |
|
"Тоқырау" жылдарындағы демографиялық процестер |
9.1.1.1 демографиялық өзгерістердің себеп-салдарлық байланысын талдау арқылы дәйекті қорытынды жасау; |
|
Кеңестік Қазақстанның мәдениеті (1946-1985 жылдар) |
XX ғасырдың екінші жартысындағы білім беру жүйесінің дамуы |
9.2.3.2 білім мен ғылым саласындағы мемлекеттік саясатқа баға беру |
XX ғасырдың 40-80 жылдарындағы қазақстандық ғалымдардың ғылымды дамытудағы жетістіктері |
9.2.3.2 білім мен ғылым саласындағы мемлекеттік саясатқа баға беру |
|
XX ғасырдың 40-80 жылдарындағы әдебиет пен өнердің дамуы |
9.2.2.1 кеңестік әдебиет пен өнер туындыларында қоғамдық өмірдің бейнеленуін талдау; |
|
Қайталау |
||
3-тоқсан |
||
Қазақстан қайта құру кезеңінде (1986-1991 жылдар) |
Қазақстан "Қайта құрудың" бастапқы кезеңінде |
9.3.1.1 қоғамдық-саяси өмірдің ерекшеліктерін түсіндіру және өзіндік интерпретация жасау; |
Қазақстандағы 1986 жылғы Жел-тоқсан оқиғалары |
9.3.1.5 1986 жылғы Жел-тоқсан оқиғасының тарихи маңыздылығына баға беру; |
|
"Қайта құру" жылдарындағы Қазақстандағы демократиялық процестер |
9.3.1.1 қоғамдық-саяси өмірдің ерекшеліктерін түсіндіру және өзіндік интерпретация жасау |
|
Қазақстан мемлекеттілігінің қайта жаңғыруы (1991 – 1996 жылдар) |
Қазақстан Республикасы тәуелсіздігінің жариялануы |
9.3.1.6 Қазақстанның тәуелсіздік жолындағы алғашқы қадамдарын анықтап, қорытындылау; |
Н.Ә. Назарбаев - Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті |
9.3.1.10 Тәуелсіз мемлекеттің қалыптасуындағы Елбасы Н. Назарбаевтың рөліне баға беру |
|
Тәуелсіздіктің алғашқы жылдарындағы мемлекеттілікті қалыптастырудағы іс-шаралар |
9.3.1.8 Тәуелсіз Қазақстанның қоғамдық – саяси дамуын талдау; |
|
Қазақстан – халықаралық құқық субеъектісі |
9.3.2.2 Қазақстан Республикасының халықаралық аренада танылуына баға беру; |
|
Тәуелсіздіктің алғашқы жылдарындағы Қазақстанның экономикалық дамуы |
9.4.1.3 Қазақстан Республикасындағы жекешелендіру процесінің экономикаға ықпалын талдау; |
|
Тәуелсіздіктің алғашқы жылдарындағы әлеуметтік-демографиялық процестер |
9.1.1.3 Қазақстанның даму стратегиясындағы демографиялық саясаттың бағыттарын талдау; |
|
4-тоқсан |
||
Қазақстан Республикасының дамуы (1997 жылдан бастап бүгінгі күнге дейін) |
Қазақстан - 2030" Стратегиясы – мемлекет дамуындағы жаңа кезең |
9.3.1.9 ұзақ мерзімді мемлекеттік стратегияларды талдау; |
Қазақстанның 1997 жылдан бастап экономикалық дамуы |
9.4.2.2 нарықтық экономиканың өндірістік қатынастарға әсерін талдау; |
|
Қазақстанның 1997 жылдан бастап әлеуметтік дамуы |
9.1.2.1 қазіргі кездегі Қазақстан халқының әлеуметтік жағдайын статистикалық мәліметтер негізінде талдау |
|
Халықаралық қатынастар жүйесіндегі Қазақстан |
9.3.2.3 Қазақстанның аймақтық және халықаралық ұйымдарымен байланыстарын талдау; |
|
Астана – Тәуелсіз Қазақстанның астанасы |
9.3.1.11 Астананы жаңа Қазақстанның өркендеуінің нышаны ретінде айқындау |
|
"Қазақстан – 2050" стратегиялары |
9.3.1.9 ұзақ мерзімді мемлекеттік стратегияларды талдау |
|
Қазіргі кездегі Қазақстанның дамуындағы басым бағыттары |
9.3.1.9 ұзақ мерзімді мемлекеттік стратегияларды талдау |
|
Қазіргі заманғы Қазақстан мәдениеті (1991 жылдан бүгінгі күнге дейін) |
Тәуелсіздік жылдарындағы білім мен ғылымның дамуы |
9.2.3.2 білім мен ғылым саласындағы мемлекеттік саясатқа баға беру |
Тәуелсіз Қазақстан мәдениетінің дамуы |
9.2.2.3 қазіргі кездегі өнер мен әдебиеттің даму тенденцияларын айқындау; |
|
Діннің қазіргі Қазақстан қоғамындағы рөлі |
9.2.1.1 дәстүрлі және деструктивті діни ағымдар мен ұйымдардың іс-әрекетін талдау; |
|
"Мәңгілік Ел" ұлттық идеясы |
9.2.1.3 "Мәңгілік Ел" Жалпыұлттық идеясының маңыздылығын бағалау; |
|
Қайталау |